خوراکی . بهداشتی-درمانی . دانستی ها

بررسی سرعت آگاهی‌های تغذیه‌ای در ارتباط با نمک ید دار در دانشجویان

دانشکده بهداشت علوم پزشکی سمنان در سال ۱۳۸۷

عاطفه اصحابی1، مصطفی حسینی2، حسین فلاح3،هادی طبیبی4

1- کارشناسی ارشد علوم تغذیه، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی سمنان

2- دکترای آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران

3- کارشناسی ارشد تغذیه در علوم بهداشتی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی سمنان

4- دکترای علوم تغذیه، دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

چکیده

نمک در رژیم غذایی به مقدار فراوانی یافت می‌شود و گاهی در رابطه با مقدار صحیح مصرف نمک در رژیم غذایی باید وجود داشته باشد. ید دار کردن نمک به عنوان مهمترین روش مبارزه با اختلالات ناشی از ید در ایران می باشد. برای جلوگیری از دست دادن این ماده حیاتی، به شیوه نگهداری و استفاده صحیح آن در رژیم غذایی به شکل نمک یددار باید توجه کرد. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی سطح آگاهی‌های تغذیه‌ای در ارتباط با نمک ید دار در دانشجویان دانشکده بهداشت علوم پزشکی سمنان در سال 1387 انجام شده است. در این مطالعه توصیفی_مقطعی تعداد ۱۷۷ دانشو مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود بر طبق نتایج مطالعه،13/6 در صداز دانشجویان از سطح آگاهی پایین، ۳۷/۴  درصد سطح آگاهی متوسط و 49/2 درصد از آنهااز سطح آگاهی خوبی برخوردار بودند. بیش از نیمی از کل دانشجویان (۶۰/۵ درصد) در هنگام مصرف غذا از نمک استفاده می کردند و نوع نمک مصرفی در اکثریت دانشجویان( ۹۷/۷ درصد) از نوع نمک یددار تصفیه شده بود. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق؛ پیشنهاد می گردد در زمینه شرایط نگهداری و استفاده از نمک یددار  بالاخص نوع تصفیه شده آن به دانشجویان آموزش داده شود.

مقدمه

فشار خون بالا یکی از بیماری های مهم کشورهای پیشرفته و در حال توسعه محسوب می شود (۲،۱ ) که در صورت عدم درمان منجر به ناتوانی یا مرگ و میر به علت نارسایی قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه میشود (۳) بهترین راه حل این مشکل، پیشگیری و از بین بردن فاکتورهای خطر به وجود آورنده آن می باشد (3). مصرف زیاد نمک (کلرید سدیم) از مهمترین فاکتورهای خطر در ایجاد و پیشرفت فشارخون بالا بوده (۳) و مطالعات فراوانی اعم  ازحیوانی، اپیدمیولوژی مشاهده ای و کارآزمایی‌های بالینی وجود دارند که نشان می‌دهند مصرف سدیم در ارتباط با افزایش فشار خون می باشد(4). دریافت زیاد سدیم از رژیم غذایی به شکل نمک، نه تنها منجر به افزایش فشار خون می گردد بلکه خطر بیماری های قلبی و عروقی را نیز افزایش داده و همچنین از طریق دفع زیاد کلسیم ادراری، از دست دهی استخوان را در صورت عدم دریافت کافی کلسیم افزایش می دهد. بنبراین افزایش دریافت سدیم به عنوان فاکتور خطر در ایجاد پوکی استخوان نیز محسوب می شود (۶،۵). محدودیت دریافت نمک، فشار خون بالا را در دوره‌ای از کوتاه‌مدت کاهش داده و کاهش فشارخون بالا منجر به کاهش بروز و در نتیجه کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی می گردد(7).  ید از جمله عناصر کمیاب رژیم غذایی است که نقش بسیار مهمی در ساخت هورمون های تیروئیدی داشته  و تاثیر این هورمون ها در اعمال حیاتی انسان در دوران های مختلف زندگی به خوبی اثبات شده است(9،8). کمبود ید در رژیم غذایی می تواند از اولین مراحل تشکیل هیات زندگی، فرد را با خطرات جبران ناپذیری، از افزایش مرگ و میر جنین و نوزادان تا عقب ماندگی ذهنی و کاهش یادگیری در کودکان و هیپوتیروئیدیسم و گواتر مواجه نماید( ۹،۸ ). کمبود ید و اختلالات ناشی از آن، از مهمترین مسائل بهداشتی تغذیه ای در ایران می باشد(8). مطالعات در این زمینه نشان می‌دهند بسیاری از مناطق ایران به عنوان مناطق دارای گواتر اندمیک شناخته شده اند( ۸). از بین روشهای مختلف پیشگیری کننده از عوارض کمبود ید، اضافه کردن ید به نمک طعام از جمله موفق ترین روش ها می باشد چرا که نمک به عنوان بهترین ماده مغذی است که هر فردی بدون در نظر گرفتن سن، جنس، ارث، ژنتیک و وضعیت جغرافیایی و محل سکونت به آن نیازمند است(9) و علاوه بر این به راحتی می‌توان ید را در آن افزود و با مصرف هزینه کم در دسترس عموم مردم قرار داد، که با مصرف مقدار مورد نیاز نمک مورد نیاز بدن را تامین کرد(10) ولیکن ید ماده مغذی حساسی می باشد و به راحتی با قرار گرفتن در شرایطی چون گرما ، نور و رطوبت از بین‌میرود (۱۳ _ ۱۱). از آن جایی که نمک در رژیم غذایی انسان به مقدار فراوانی یافت می‌شود و دریافت بیشتر از نیاز آن، مشکلاتی را در زمینه بروز و یا پیشرفت بیماری های مزمنی چون فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و پوکی استخوان ایجاد می‌نماید لذا بایستی آگاهی در رابطه با اینکه چه مقدار نمک در رژیم غذایی مصرف شود وجود داشته باشد(1_7) همچنین از آنجایی که ید دار کردن نمک در ایران به عنوان مهمترین روش مبارزه با اختلالات ناشی از آن می‌باشد و سالهاست که مصرف نمک یددار در سیستم بهداشتی آموزش و ترویج می شود، بنابراین برای جلوگیری از، از دست دادن این ماده حیاتی و رساندن آن به بدن به شیوه نگهداری و استفاده صحیح آن در رژیم غذایی به شکل نمک نیز باید توجه فراوان کرد. با توجه به اینکه دانشجویان از جمله افرادی هستند که می‌توانند باعث ترویج این آگاهی ها به جامعه شوند، نظام مطالعه حاضر با هدف بررسی سطح آگاهی‌های تغذیه‌ای در ارتباط با نمک طعام در دانشجویان دانشکده بهداشت علوم پزشکی سمنان در سال ۱۳۸۷ انجام شده است.

2- مواد و روش ها

منابع : مجموعه مقالات همایش ملی نمک

49