مروری بر ماشین آلات خط تولید یددار کردن نمک خوراکی
مصطفی رئوفی، علی سبوحی
دانشگاه سمنان، حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه
mostafa.raofi@yahoo.com
چکیده
امروزه شناخت کافی خطوط تولید و آشنایی با کلیه سیستم ها و مکانیزم‌های موجود در خطوط تولید باعث بالا رفتن میزان تولید روزانه بدون وقوع هرگونه توقف احتمالی می گردد. این امر با آموزش به تمامی کارکنان محقق می گردد. در این مقاله سعی شده مروری بر برخی از ماشین آلات مورد نیاز جهت ید دار کردن نمک های خوراکی داشته و به شرح مختصری در مورد آنها بپردازیم.
1- مقدمه
ساده ترین روش برای پاک کردن نمک،خیس کردن آن در محلول غلیظ شده نمک و یدات یا یدید پتاسیم و سپس خشک کردن آن یا پاشیدن محلول یدات یا یدید پتاسیم روی نمک به کمک یک افشانه دستی و سپس مخلوط کردن آن است. در سطوح پیشرفته تر، ید دار کردن نمک در کارخانه های تولید نمک انجام میشود. این کارخانه‌ها مجهز به دستگاههای آسیاب، خشک کن، الک و ماشین‌آلات جدا کردن و بسته بندی می باشند و محصول نهایی آنها به صورت پودر یا دانه‌های نمک یددار شده، بسته‌بندی و به بازار عرضه میشود. تولید نمک یددار در ایران به دو صورت انجام میشود:
1- در روش اول که متداولترین روش در ایران می باشد نمک استخراجی از معدن توسط سنگ شکن خرد شده و پس از عمل ید دار کردن و آسیا و گاه دانه بندی، بسته بندی می شود. در مورد نمک های آبی، مرحله خشک کردن نیز به مراحل بالا اضافه میشود.
2-در روش دوم، نمک استخراجی از معدن پس از خرد شدن توسط سنگ شکن، تصفیه شده و سپس عمل یددار کردن و بسته بندی روی آن انجام میشود.
مقررات این استاندارد برای ماشین آلات یددار کردن نمک های تصفیه نشده با خلوص بالا ب(یش از ۹۷ درصد) از نوع پیوسته و نوبتی قابل اجرا است.
2- روشهای یددار کردن نمک
برای جدا کردن نمک باید یدات پتاسیم را به میزان مشخص به نمک با خلوص بالا اضافه کرد. افزودن یدات پتاسیم به نمک به دو روش زیر انجام می شود:
1- روش مرطوب
2- روش خشک
1- روش مرطوب
برای مخلوط شدن کامل نمک و یدات پتاسیم در این روش باید توجه خاصی صورت گیرد. در این روش محلول یدات یا یدید پتاسیم با غلظت مناسب تهیه و به طور یکنواخت روی کریستال های نمک پاشیده میشود.
1-1-2- یددار کردن بصورت قطره ای
در این پروسه کریستال ها به صورت دستی داخل یک قیف که تخلیه در یک سرعت یکنواخت داخل یک تسمه نقاله انجام میشود فرستاده میشود. حدود ۴۰ _ ۳۵ سانتیمتر و طول 5/5 متر و سطحی با شیب در حدود ۲۰ درجه می‌باشد. منتقل کننده به یک وسیله کششی مجهز است. قیف تغذیه ظرفیتی در حدود ۳۰۰ کیلوگرم دارد و سرعت جریان نمک به سوی منتقل کننده به وسیله یک شیر یا دریچه کنترل می شود. پره های پلاستیکی انعطاف پذیری روی سه طرف دستگاه، نمک را در داخل یک مسیر تنگ به پهنای ۱۲ _۱۰ سانتیمتر و عمق 2 سانتیمتر روی تسمه نقاله قرار می‌دهند از سر خوردن نمک به طرف لبه ها جلوگیری می کنند. محلول KIO3 در دو تانک ذخیره 200 لیتری از جنس پلی اتیلن ذخیره می‌شوند که این تانکها، شیرها یا دریچه‌های در پایین دارند، برای اینکه اجازه دهند دو بطری ۲۵ لیتری در پایین پر شوند. به این ترتیب یک جریان دائمی از محلول درون تانک اصلی به بطری های تغذیه به دست می‌آید. به این ترتیب محلول دائماً در سرعت مطلوبی روی کریستال های نمک چکه می کند. نمک یددار وارد یک قیف تخلیه می شود برای اینکه در نهایت درون کیسه جمع‌آوری شود. برای ادامه عملیات قیف باید یک ناودان دوقلو با یک دریچه داشته باشد. تجربه نشان داده که ظرفیت ۵ تن در ساعت برای یک سیستم تغذیه قطره ای لازم است، که فقط به یک افت فشار پایین برای نگهداری سرعت جریان مورد نیاز لازم است. این روش در بعضی از کشورهای آسیایی به عنوان مثال؛ اندونزی، استفاده می شود. سیستم تغذیه قطره‌ای ساده و ارزان است و اغلب برای یددار کردن کریستال های نمک خام مرطوب و نمک تصفیه شده استفاده میشود.
یک نوع آسیا به همراه با سیستم قطره ای شکل ۱
تجربه نشان داده است که افزودن یدات پتاسیم با روش مرطوب ازنظر تکنولوژیکی بهتر و نتایج مطمئن‌تری دربرداشته است.
1-2- روش های مکانیکی
ید بصورت یدات پتاسیم بعد از تصفیه و خشک کردن و قبل از بسته بندی به نمک اضافه میشود. عمل یدزنی اغلب به خطوط تولید و یا خط تصفیه شده متصل میشود و یا به وسیله اضافه کردن پودر یلدات خشک در روش خشک انجام میشود.
2-2 روش خشک
در روش خشک ابتدا یدات پتاسیم با کربنات کلسیم و یا نمک خشک مخلوط و پودر میشود و سپس روی نمک خشک پاشیده می شود. در هر دو روش باید از مخلوط شدن کامل نمک و یدات پتاسیم اطمینان حاصل کرد. در غیر این صورت میزان ید در یک نوبت تولید زیاد و در نوبت دیگر کمتر از حد تعیین شده خواهد بود. از آنجایی که مقدار مصرف نمک…
این مقاله ادامه دارد …
منابع : مجموعه مقالات همایش ملی نمک
546
