عزت نفس، ریشه و بنیان وجودی ماست که اگر تمام آن را از دست بدهیم به پوچی می‌رسیم، خیلی از افراد دو مفهوم اعتماد به نفس و عزت نفس را اشتباهاً با هم یکی می‌دانند در حالی که تفاوت‌های زیادی بین اعتماد به نفس و عزت نفس وجود دارد. ما در این مقاله به تعریف عزت نفس و تفاوت‌های آن با اعتماد به نفس و همچنین راه‌هایی برای افزایش عزت نفس و تقویت آن، خواهیم پرداخت. 

 

عزت نفس چیست ؟

عزت نفس(self esteem) واژه‌ای متفاوت با اعتماد به نفس( self – confidence ) است، اگر در کاری مهارت بالایی به دست آورید، موجب بالا رفتن اعتماد به نفس شما می‌شود، ولی در صورتی که خودتان این مهارت‌ها و توانایی‌ها را قبول نداشته باشید و برای خودتان ارزش قائل نشوید، به معنای این است که شما عزت نفس کافی ندارید. در حقیقت اعتماد به نفس در مورد اعتماد شما به خودتان و توانایی‌های شما در مقابله با چالش‌ها و حل‌ مشکلات و تعامل با جهان است. می‌توان گفت اعتماد به نفس بیشتر حاصل موفقیت‌های شما در دنیای‌ خارج می‌باشد و در واقع اعتماد به نفس میوه درخت عزت نفس است و موضوع مهمی در مسیر موفقیت و ارتقای فردی می‌باشد. اما تعریف عزت نفس را می‌توان به اینگونه بیان کرد که عزت نفس مربوط به حس‌ ارزشمندی‌ درونی شماست، یعنی فرد چه باوری نسبت به توانایی انجام کارهای خود دارد. یک شخص می‌تواند در یک زمینه‌ خاصی اعتماد‌ به‌ نفس‌ بالایی داشته باشد در حالی که فاقد‌ احساس‌ ارزشمندی‌ درونی باشد که این نشان از کمبود عزت نفس است. به طور کلی تعریف عزت نفس این است که من نسبت به توانایی‌های خود، چه دیدگاهی دارم و تا چه اندازه خود را ارزشمند می‌دانم و برای خود احترام قائل هستم. به طور کلی عزت نفس و اعتماد به نفس قدرتمندترین و مهم‌ترین بخش شخصیت هر انسان را تشکیل می‌دهند. با دانستن تعریف عزت نفس و تفاوت‌های آن با اعتماد به نفس می‌توان اهمیت هر‌کدام را در زندگی متوجه شد تا بتوانیم با قدرت بیشتری به سمت رویاهایمان حرکت کنیم.

تعریف عزت نفس :

عزت نفس به معنای احساس‌ ارزشمندی‌ فرد نسبت به خودش و اینکه چگونه خود را ارزیابی و تایید می‌کند می‌باشد، در واقع تعریف عزت نفس به صورت داشتن نگرش صادقانه فرد نسبت‌ به خودش بیان می‌شود.
دانشجویی را تصور کنید که نتوانسته در امتحانی دشوار نمره لازم را کسب نماید. اگر وی دارای عزت نفس بالایی باشد ناکامی خود را به عواملی چون: نداشتن مطالعه‌ کافی و یا دشواری‌ سوالات‌ امتحان نسبت خواهد‌ داد و این موضوع هرگز باعث نمی‌شود که احساس ناتوانی کند و یا به این فکر کند که در امتحانات بعدی نیز شکست خواهد خورد. داشتن عزت نفس بالا او را به سمت پذیرش‌ واقعیت سوق داده و باعث می‌شود او یافتن علت ناکامی خود را جایگزین حس ترحم و دلسوزی و یا تسلیم نماید.

 

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس :

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در این است که در واقع، عزت نفس در برگیرنده‌ی اعتماد به نفس است چرا که اعتماد به نفس یعنی باور توانمندی‌ها و پیوند با نیروی درونی خویش، اما برای داشتن عزت نفس ، علاوه بر این مورد، علاقه داشتن به خود واقعی و ارزشمند دانستن آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

ویژگی افراد دارای عزت نفس بالا :

افرادی که از خود و دیگران تشکر و قدردانی می‌کنند، از رشد کردن استقبال کرده و به دنبال معنا‌ بخشیدن به زندگی خود هستند و مدام لایه‌های وجودی خود را کشف می‌کنند، دارای عزت نفس بالا هستند. اینگونه افراد اغلب خودشان تصمیم می‌گیرند اما با گشودگی پذیرای نظرات و پیشنهادات افراد صاحب نظر نیز هستند. اشخاص با عزت نفس بالا واقع‌گرا هستند و سعی در هدایت افراد به سمت جنبه‌های مثبت‌ زندگی دارند، آنها می‌دانند ارزش‌هایشان در زندگی چیست و طبق آن حرکت می‌کنند، به منظور رشد، چالش‌ها را پذیرفته و در صورت عدم‌ موفقیت از اشتباهات خود درس می‌گیرند، همچنین افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند دیگران را آنگونه که هستند می‌پذیرند و با آغوش باز از انتقادات استقبال می‌کنند چون می‌دانند ارزش وجودی آنها به نظرات دیگران بستگی ندارد.
نقطه مقابل اشخاص با عزت نفس بالا، افرادی هستند که دارای عزت نفس پایین می‌باشند، این افراد از خودشان متنفر هستند و احساس می‌کنند هر کاری که انجام می‌دهند به اندازه کافی خوب نیست. آنها دنیا را جای امنی نمی‌دانند و حفظ کردن روابط با دیگران برایشان کاری دشوار است. به نقاط ضعف خود بسیار توجه می‌کنند و نگاه بدبینانه و منفی به زندگی دارند و همواره احساس اضطراب و ترس و افسردگی می‌کنند، این افراد بر این باورند که دیگران از آنها بهتر هستند و مشکل در پذیرش انتقاد درست و سازنده دارند، همچنین آنها در بیان نیازهای خود احساس شرم و خجالت، افسردگی و استرس و اضطراب دارند.

اگر شما از آن دسته افرادی هستید که از عزت نفس پایینی برخوردار هستند نگران نباشید، همه ما گاهی اوقات در زندگی لحظه‌هایی داشتیم که احساس بی‌ارزشی می‌کردیم و چیزی برای افتخار کردن نداشتیم اما حالا می‌توانیم با کمک راهکارهایی که در این مقاله بیان خواهد شد بر این حس غلبه کنیم و برای حفظ و افزایش عزت نفس خود تلاش کنیم، زیرا که عزت نفس هم مانند خیلی موارد دیگر قابل افزایش و بهبود است. شما می‌توانید با مطالعه مطالب مربوطه و دقت به نکات ذکر شده، عزت نفس را در خود افزایش داده و به اطرافیان خود در این زمینه کمک نمایید.

راه های افزایش عزت نفس :

بالا بردن عزت نفس به معنای شناخت دوباره خود است، خود واقعی شما، همان چیزی که ارزشمند است، زمانی که ما کودک هستیم بدون واسطه با خود واقعی و راستین‌مان در تماس هستیم، بدون آنکه نیازی به تایید و نظر دیگران داشته باشیم، زیرا خود را لایق دوست داشته شدن و مراقبت کردن می‌دانیم، اما متاسفانه در گذر زمان این علاقه به خویشتن در ما کمرنگ می‌شود، از دلایل بزرگ این اتفاق می‌توان به ایراد گرفتن، سرزنش کردن و توهین کردن اطرافیان نزدیک و دوستان اشاره کرد که نیتشان صرفا بهتر شدن و پیشرفت ماست اما به دلیل عدم آگاهی نتیجه عکس می‌دهد. ما روز به روز با تکرار این صحبت‌ها باعث ذخیره شدن آن‌ها در ضمیر ناخودآگاهمان می‌شویم و به تقویت باورهای منفی و کاهش عزت نفس و داشتن حس بی ارزشی در خودمان دامن می‌زنیم.
اما می‌توان خوشحال بود چراکه ما در عصری زندگی می‌کنیم که بالا بردن سطح آگاهی در هر زمینه‌ای که به آن علاقه و نیاز داشته باشیم میسر می‌شود و عزت نفس هم از این قاعده مستثنی نیست و آگاهی همواره با قدرت تغییر همراه است.
نکات زیر به آموزش شما در زمینه بالا بردن عزت نفس کمک زیادی خواهد کرد:

• 10 نقطه قوت و 10 نقطه ضعف خود را یادداشت نمایید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا برداشتی صادقانه و واقع بینانه از خود داشته باشید.
• اهداف کوچک و قابل دسترسی برای خود تعیین کنید.

 

پیشنهاد می‌شود بخوانید

در بین مخلوقات تنها انسان‌ها قادر به انتخاب هدف در زندگی خودشان هستند. حال انتخاب با خودت است که می‌توانی با تعیین اهداف و انتخاب‌ها و اراده خودت به کمال برسی یا بیهوده و بی‌هدف فقط شاهد گذران عمر و فصل‌های زندگی‌ات باشی …

اهدف در زندگی

 

• به فعالیت های مورد علاقه خود بپردازید و در خلوت 30 دقیقه در روز را به خود اختصاص دهید، فهرستی از علایق خود تهیه کنید و با توجه به امکاناتی که در اختیار دارید زمانی را
• برای انجام دادن آن در نظر بگیرید.
• مسئولیت پذیری و انجام کارهای متفاوت را تجربه کنید. افرادی که از عزت نفس پایینی برخوردارند، از پذیرش مسئولیت‌های جدید امتناع می‌کنند زیرا از شکست می‌ترسند. آنها تنها کارهایی را انجام می‌دهند که در آن از توانایی‌های بالاتری برخوردار باشند. یکی از راه های افزایش عزت نفس این است که، سعی کنید به صورت داوطلبانه مسؤلیت بعضی کارها را به عهده بگیرید و در صورتی که در انجام آن کار موفق نبودید آن را بیان کنید و درباره عدم موفقیت و نقاط ضعف خود با دیگران صحبت کنید.

• هیچ دو نفری را نمی‌توان و نباید با هم مقایسه کرد، از مقایسه خود با دیگران دست بردارید، تنها شخصی که باید خودتان را با آن مقایسه کنید خودتان هستید.
• دست از کمال‌گرایی کشیده و اشتباهات خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست و تلاش برای رسیدن به حداکثر کمال فقط باعث نا‌‌ امیدی می‌شود در حالیکه پذیرفتن اشتباهات به رشد شما کمک چشمگیری خواهد کرد.
• خودتان را دوست داشته باشید و همانگونه که هستید، بپذیرید. مهربان نبودن با خود از نتایج عزت نفس پایین است، به خودتان عشق بورزید و خود را ارزشمند بدانید، با مهربانی با خود صحبت کنید و از یادآوری نقاط مثبتتان به خود غافل نشوید، برای خود هدیه خریده و از تفریح کردن لذت ببرید.
• خودداری از تحقیر کردن خودتان حتی در قالب جملات با محتوای شوخی و مسخره.
•  اگر تصور بدي از خودتان داشته باشيد، افكارتان منفي مي‌شود و تأثير بدي بر احساس و رفتارتان مي‌گذارد. زماني كه احساس بدي داريد فقط چيزهاي ناخوشايند را به خاطر مي‌آوريد و بدبين مي‌شويد پس افکار منفی در مورد خودتان که در ذهنتان جاری است را دور بریزید و انتقاد کردن از خود را متوقف کنید و از خود قدردانی کنید. تمام بخش‌های وجودتان را همان‌گونه که هست دوست بدارید و نقایص خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست.
•  افرادی که عزت نفس پایین دارند مدام احساس می‌کنند باعث ناراحتی و آزار دیگران شده‌اند بنابراین برای بالا بردن عزت نفس، حس گناهکار بودن را از خود دور کنید.
• هر چقدر تمایل داشته باشید باور کنید انسانی ارزشمند هستید باعث تقویت یکی از مولفه‌های اساسی عزت نفس شده‌اید.
• استفاده از شبکه‌های اجتماعی را تا حد ممکن کم کنید و زمان بیشتری را برای تجربه کردن دنیای واقعی پیرامون‌تان صرف کنید.
• تمرین مراقبه ذهن آگاهی را بطور منظم در برنامه زندگی خود قرار دهید.
• بالا بردن عزت نفس فرآیندی مستمر و پیوسته است و هیچ گاه به پایان نخواهد رسید، بنابرین همواره به رشد و حرکت خود ادامه دهید، صبوری پیشه کنید و در این راه پشتکار داشته باشید، گاهی که از این مسیر خارج می‌شوید، دوباره از اول شروع کنید و با قدرت بیشتری به حرکت ادامه دهید، خود را شایسته زندگی شاد بدانید و در نظر داشته باشید که هر چقدر بیشتر برای خودتان ارزش قائل شوید دیگران نیز برای شما ارزش بیشتری قائل خواهند شد.