ارزیابی اقتصادی و تحلیل حساسیت متغیرهای بحرانی معادن نمک گرمسار
علی اکبر عبدالله1، زاده جواد بهزادی نژاد2
استادیار گروه مهندسی معدن دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان
کارشناس معدن
چکیده
معادن نمک گرمسار از معادن مهم نمک سنگی در کشور به شمار می آیند و از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته اند. در این منطقه بیش از ۱۷ معدن بزرگ و کوچک فعال وجود دارد که تولید آنها بالغ بر ۶۰۰ هزار تن در سال است. ذخایر سنگ نمک منطقه دارای طیف وسیعی به لحاظ مرغوبیت از سنگ نمک ممتاز تا سنگ نمک در جه سه و غیرقابل مصرف را شامل می‌شود. ارزیابی فنی، اقتصادی این معادن شناخت متغیرهای بحرانی می تواند تاثیر بسزایی در مدیریت استخراج و نحوه ادامه فعالیت معادن این منطقه داشته باشد. در این مطالعه ابتدا با تشکیل جدول جریان نقدینگی تنزیل شده برای یک دوره فعالیت شاخص‌های اقتصادی محاسبه شده و سپس با پیش‌بینی تغییراتی در عوامل موثر بر این شاخص ها نسبت به تعیین عوامل بحرانی اقدام شده است. در این ارتباط مشخص گردید که در این معادله حساسیت نرخ بازگشت داخلی نسبت به قیمت فروش نمک سنگی بیشتر از سایر عوامل بوده و میزان هزینه های عملیاتی و سرمایه ای مالیات و حقوقی دولتی در مراتب بعدی قرار دارند.
1- مقدمه
نمک کانی هالیت چه ترکیبی از فلز سدیم و گاز کلر از شاید تنها کانی مورد استفاده همه انسان‌ها در دنیا باشد نمک در طول تاریخ از هنگامی که توسط انسانهای اولیه شناسایی و به کار برده شد همواره به دلیل مصارف صنعتی و خوراکی از اهمیت بالایی برخوردار است بوده است به طور کلی منابع طبیعی نمک به دو صورت ذخایر آبی شامل دریاچه ها و چشمه های آب شور و ذخایر سنگی هستند در ایران عمده �ایر نمک سنگی در استان‌های سمنان قم کرمان و یزد قرار دارند استان سمنان با دارا بودن ذخیره قطعی در حدود ۲۰ سال میلیون تن و سی معدن از غنی‌ترین استانها بوده و بیشترین تولید نمک سنگی مربوط به استان این استان می باشد با توجه به قرارگیری تمامی معادن به جز یکی در نزدیکی گرمسار این منطقه از نظر تولید نمک سنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
منطقه مورد مطالعه در شمال غرب و جنوب غربی شهرستان گرمسار و بین گرمسار و ایوانکی �رفین جاده گرمسار تهران واقع شده است تعداد معادن فعال در این منطقه ۱۷ معدن میباشد و استخراج معادن به دوصورت روباز و زیرزمینی انجام می‌شود از نظر درجه به مرغوبیت ذخایر سنگ نمک ممتاز تا درجه ۳ و غیر قابل استفاده در منطقه موجود میباشد معادن این منطقه از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته ولی اولین معدنکاری امروزی در این منطقه از سال ۱۳۲۵ آغاز شده است با افزایش تعداد معادن میزان استخراج در سال ۱۳۷۰ به ۴۵۰ هزار تومان و در سال‌های بعدی به بیش از ۶۰۰ هزار تومان بالغ شده است دو در سال‌های اخیر به دلیل افزایش هزینه های عمل عملیاتی به خصوص حمل و نقل تأثیر بسزایی در قیمت محصولات نهایی دارد و عدم افزایش متناسب قیمت نمک سنگی ادامه فعالیت معادن نمک با مشکلاتی روبرو شده است از این رو انجام مطالعات فنی اقتصادی و تعیین شاخص‌های اقتصادی و شناسایی و ارزیابی پارامترهای موثر جهت برنامه ریزی و تصمیم گیری های لازم و ضروری می باشد موثر ترین و کاربردی ترین روش های ارزیابی فعالیت های اقتصادی دو روش ارزیابی خالص فعلی و نرخ بازگشت داخلی هستند (3).
2-روش تحقیق
برای ارزیابی اقتصادی و تحلیل حساسیت معادن نمک منطقه گرمسار نسبت به تشکیل جدول جریان نقدینگی تنزیل شده ند کشف طلا بر پایه اطلاعات جمع آوری شده از این معادن ۲ شامل هزینه‌های سرمایه‌ای نرخ تولید هزینه های عملیاتی درآمدهای ناشی از فروش سنگ نمک استهلاک ماشین آلات و مالیات های مصوب و تعیین شاخص‌های اقتصادی نظیر ارزش خالص فعلی و نرخ بازگشت داخلی در یک دوره فعالیت و بهره برداری اقدام گردید سپس به منظور شناسایی عواملی که بیشترین تاثیر را بر نرخ بازگشت داخلی دارند با پیش‌بینی مقادیر مختلف برای این متغیر ها نظیر قیمت فروش سنگ نمک نرخ تولید هزینه‌هایی عملیاتی مقدار مالیات و نرخ تورم میزان اساسی تعیین شاخص ارزیابی شد با توجه به تعداد قابل توجه معادن و تفاوتهای آنها به لحاظ کوچکی و بزرگی و در نتیجه تفاوت در تعداد پرسنل امکانات و ماشین‌آلات میزان تولید و غیره این مطالعه و ارزیابی برای یکی از معادن متوسط این منطقه به عنوان نمونه انجام شده است
3- هزینه ها
استخراج معادن نمک گرمسار به دو روش روباز و زیرزمینی به طریق سنتی با حفر چال و انفجار انجام می‌شود باطله اغلب معادن از نوع ژیپس آهک اندروید و مارن است که به دلیل لایه بندی مشخص از هم قابل تشخیص هستند اغلب این معادن دارای پارکینگ تعمیرگاه انبار مواد ناریه باسکول و امکانات محدود رفاهی شامل رختکن و سرویس های بهداشتی هستند برق مصرفی از طریق موتور دیزلی و آب مصرفی توسط تانکر تامین می‌شود ماشین آلات عمر عمده �مول شامل انواع چکش کمپرسور و لودر میباشد سرمایه اولیه مورد نیاز مطابق جدول ۱ برابر ۳ هزار و ۵۰۰ میلیون ریال برآورد شده است که ماشین آلات بیش از نیمی از کل سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهد هزینه های عملیاتی شامل هزینه مواد مصرفی سوخت آب چالزنی و آتشباری بارگیری دستمزد تعمیرات نگهداری و اداری بوده که برای یک معدن متوسط با استخراج سالیانه ۶۰ هزار تن نمک سنگی بالغ بر هزار میلیون ریال برآورد شده است سهم هر یک از این موارد در شکل ۱ نشان داده شده است همان طور که در این شکل مشاهده می گردد بیش از ۷۰ درصد هزینه های جاری مربوط به حقوق و دستمزد است
4- ارزیابی اقتصادی
پس از تعیین مقادیر هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی سایر اطلاعات مورد نیاز برای تشکیل جدول جریان نقدینگی عبارت از استهلاک ماشین آلات حقوق حقوق دولتی مالیات و قیمت فروش سنگ نمک است شکل ۱ محاسبه استهلاک ماشین آلات به عمر مفید به عمر مفید آنها به البته به شرایط کاری بستگی دارد از این رو در عمل میزان عمر مفید دستگاه تخمین زده می شود در این مطالعه بر اساس اطلاعات موجود از معادن مشابه عمر مفید کلیه ماشین آلات به غیر از چکش ها هشت سال و در مورد چکش ها به دلیل آنکه تحت شرایط سخت کاری قرار دارند ۴ سال در نظر گرفته شده است به روش نزولی است که با توجه به عمر مفید آنها برای چکش ها ۲۵ درصد و برای سایر ماشین آلات ۱۲ درصد می باشد حقوق دولتی و مالیات به ترتیب به میزان ۳ درصد درآمد ناشی از فروش و ۱۵ درصد سود خالص و پس از کسر �اک محاسبه شده است برای محاسبه درآمد معدن با توجه به تولید آن نیاز به تعیین قیمت هر تن سنگ نمک می باشد در سال‌های اخیر قیمت نمک سنگی با تغییرات کمی در حدود ۳۵ هزار ریال برای هر تن در محل معدن بوده است که همین مقدار در محاسبات لحاظ شده است ارزیابی کلی از وضعیت اقتصادی معادن نمک گرمسار و تعیین شاخص‌های اقتصادی با تکمیل اطلاعات مورد نیاز جدول جریان نقدینگی به دو صورت یک جدول بدون در نظر گرفتن تورم و یک جدول با احتساب تورم تشکیل داده شد از آنجایی که تورم سالیانه مولفه هزینه‌های جاری و عملیاتی را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد در جدول مربوطه تورم سالیانه به میزان ۵ درصد بر روی هزینه‌های جاری شده است برای محاسبه ارزش خالص فعلی تعیین نرخ طنز
667
